SOSYAL medyada dolaşırken karşınıza soluk soluğa izleyeceğiniz bir video çıkıveriyor. Görüntüler ilerledikçe ellerinde detektör ve benzeri aletler olan maskeli kişilerin bir uzman edasıyla yaptıkları hararetli sohbeti dinliyor diğer taraftan da hayretler içerisinde kazı sonrası bulacakları defineyi bekliyorsunuz. Genelde çömlek buluyor, daha sonra kırıyorlar ve bingo… Sevinç çığlıkları eşliğinde altınlardan, sikkelerden oluşan bir hazine çıkıveriyor ortaya…
Aslında yabana atılmayacak bir prodüksiyon ile karşı karşıyasınız. Yüzbinlere takipçisi olan sosyal medya hesapları, sayfalarında üst düzey kurgular ile daha önceden çeşitli kimyasallarda bekletilip korozyona uğratılmış imitasyon ürünleri sanki hazine bulmuş gibi pazarlayarak izleyenleri tuzağına çekiyor. Videolarda ‘gel gel’ yapılarak hazine bulmak isteyenlerden binlerce dolarlık ödemeler talep ediliyor. Aslında tek bir amaç var, izleyenleri dolandırmak. Bakın nasıl, detayları ile anlatalım…
Öncelikle belirtelim. İzinsiz ve denetimsiz kazı yapmak yasalara aykırı. Bu şekilde suç içeren ve izleyicileri suça davet eden çok sayıda hesap, kanal var.
HEP AYNI ÇÖMLEKLER
Hazırlanan videolar hep maskeli 2 ya da 3 kişinin açık bir arazide işaretli taşları bulması işe başlıyor. Üzerinde haç işareti olan kayalar gibi çeşitli semboller izleniyor. El yapımı metal aletlerle alan taraması yapılıyor. Daha sonra dedektörler devreye giriyor. Ve ilk kazma vuruluyor. Taşlar titizlikle temizlenerek derine iniliyor. Ve her videoda aynı görünen çömleklere denk geliniyor. Çömleklerin içinde hep kül ya da kum var. Kırıldığında ise ve sikkeler ortalığa saçılıyor. Uzmanlar bu kanallarda yayınlanan videoların neredeyse hepsinin hazırlanmış kurmacalar olduğunu vurguluyor. Videoların hepsinde hazine, define bulunurken bu kişilerin neden hala 5 bin liraya bir metal çubuk satmak istemesi de bir soru işareti olarak havada kalıyor.
Hepsi maskeli Videolarda maskeli kişiler tarafından, konum bilgisi gizlenerek videolar çekiliyor. Bol bol suç unsuru bulunan bu videolarda profesyonel montaj işlemleri ile inandırıcılık arttırılıyor. Doğal ve kültürel varlıklara zarar verilerek suç işleniyor.
TARAMA İÇİN 5 BİN DOLAR
Biz de bu sayfaların ne amaçladığını aktarmak için ‘define atölyesi’, ‘define işaretleri’ gibi isimlerle bu videoları çeken sayfalara ulaşıp hem onların uzmanlık hizmetinden faydalanmak istediğimizi hem de videolardaki ‘basit’ keşif cihazını nasıl satın alabileceğimizi sorduk. Aldığımız cevaplar hep aynı oldu. Öncelikle eğer siz onları çağırıp beraber kaçak kazı yapmak, define aramak istiyorsanız ilk etapta güvenin sağlanması için yüz yüze görüşme talep ediliyor. Alanın fotoğrafları ve konumu isteniyor. Daha sonra onlar sizin gönderdiğiniz bilgilere göre bin ila 5 bin dolar arasında bir fiyat söylüyor.
‘PARA İADEMİZ YOK’
Para önden nakit olarak isteniyor ve eğer aramalar sonuçsuz kalırsa bu parayı geri vermeyeceklerini de belirtiyorlar. Diyelim alanda şans eseri değerli bir define çıktı. O zaman da defineye ortak olacaklarını belirtiyorlar. Ayrıca videolarda pazarlanan ve define bulmakta başarı olduğu söylenen basit bir metal düzenek için de parça başına 5 bin lira talep ediliyor. Sayfalarda ise bu hizmete ve alete ulaşmak için onlarca vatandaşın soru sorduğu, pazarlık yaptığı görülüyor. Ancak suç olmasına rağmen bu faaliyetleri yürütenler ve bu faaliyetlere dahil olmak isteyenler Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi tarafından sürekli izlendiğinin farkında değil.
BİLGİ NOTU
Sadece Youtube üzerinde ‘define arama’ kelimesi temelinde 6 bin 500 kanal ve 21 binin üzerinde video var. Bunlardan birinin 243 define arama videosu ile ulaştığı izlenme sayısı ise 270 milyon.
‘TÜM DEFİNE VİDEOLARI İÇİN SUÇ DUYURUSUNDA BULUNDUK’
ÖNCELİKLE bu videoların Türkiye’deki kültür varlıklarına ve kaçakçılık ile mücadeleye çok büyük zararlar verdiğini söyleyen Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz, Hürriyet’e sürecin nasıl işlediğini ve yapılan mücadeleyi şöyle anlattı:
İZLEYENLER MANİPÜLE EDİLİYOR
Bu videolardaki amaç, izleyen insanları manipüle etmek. Belirli hizmetler için onlardan yüklü ödemeler almak. Bir anlamda siz ‘onların hazinesi’ konumuna düşüyorsunuz. Bu süreçte çeşitli bahanelerle sizden sürekli para istiyorlar. Videolarla burada ‘gel gel’ yapılıyor.
Zeynep Boz
DOLANDIRICILIK FAALİYETİ
Ayrıca kurgu olarak hazırlanmış videolarda bazı aletlerin başarılı sonuç verdiği izlenimi yaratılıyor. Ve videoyu izleyenlerin bu aletlerden sipariş vermesi hedefleniyor. Size ‘alan tarama’ gibi hizmetleri de satmaya çalışıyorlar. Bu iki konu olayın genelde dolandırıcılık kısmını oluşturuyor.
10 TON ALTIN YALANI
Diğer kısımda ise insanlar bir şekilde defineciliğe, kaçak kazıya özendirildiği için tüm kültür varlıkları olası suçlarla karşı karşıya kalmış oluyor. Nitekim suç olmasına rağmen izinsiz kazılar yapılıyor. Kültür varlıkları kazmalarla kırılıyor, dinamitle patlatılıyor. Ölenler bile oluyor. Üstelik hikaye hep aynı. Suç olmasına rağmen kazı yapan herkes “O taşın altında 10 ton altın varmış” diyor. Ama hepsi eli boş dönüyor. Ve sonuçta büyük bir suç işlemiş oluyor. Kültür varlıklarımız da zarar görüyor.
TÜM KANALLAR MERCEK ALTINDA
Tüm bu suç teşkil eden videolar izleniyor. Artık sayısını bile hatırlamıyorum ama binin üzerinde kişi hakkında mahkemelere suç duyurusunda bulunduk Bakanlık olarak. Ayrıca bu videoların yayınlandığı platformlara da videoların kaldırılması için bildirimde bulunuyoruz. En büyük sorun suç teşkil eden bu videoların başka hesaplar tarafından yeniden yüklenmesi.
‘KÜLTÜR VARLIKLARININ ÜSTÜNDE RİSK OLUŞUYOR’
TÜRKİYE’den yurtdışına çıkarılan kültür varlıklarını geri getirmek için çok meşakkatli bir süreç yönetildiğini vurgulayan Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz, “Bu suç teşkil eden videoların dolandırıcılık boyutu olduğunu gibi kaçakçılığa kapı açan bir yönü de bulunuyor. Bu da tüm kültür varlıklarımızın üstünde ciddi bir tehlike oluşturuyor. İşin bu ayağında karşımızda çok organize bir yapı var. Bakanlığımız ve emniyet güçlerimiz onlara nefes aldırmamak adına takiplerini ve operasyonlarını sürdürüyor ama daha fazlasını yapmamız ve bu alandaki olumsuz her adıma müdahale etmemiz lazım” dedi.
KÖY KAHVEHANELERİNE GİDİLİP ANLATILIYOR
Bu yüzden her alanda eğitim çalışmalarına ağırlık verdiklerine değinen Zeynep Boz, “Köy kahvehanelerine kadar gidip konuşuyoruz. Çünkü bu organizasyonun başlangıcı yerel temaslara dayanıyor. Farkındalık eğitimleri veriyoruz. Bu işin en yoğun olduğu alanlarda okullarda durumu anlatıyoruz. Çünkü bu alanda mücadele edilmez ise bu durum normalleşiyor. Suç değilmiş gibi görülüyor. Ama tam tersi çok büyük bir şuç işleme ve suça ortak olma durumu var” ifadelerini kullandı.
